Böbrek Tası Nedir? Nasıl olusur?

İdrarda bulunan bazı maddelerin böbreklerde, böbreğin boşaltım organları olan çanaklarda ve idrar yoklarında çökmesiyle meydana gelen hastalığa böbrek taşı (nephrolithiasis) veya daha genel olarak idrar taşı (urolithiasis) adı verilir. Taşın oluşma sebebi tam olarak bilinmemektedir. Ancak taşın esasını ortada organik bir madde ve çevresinde kristalize olmuş inorganik tuzlar (kalsiyum fosfat, ürat ve oksalat tuzları) meydana getirmektedir. Taş bazen oluştuğu yerde kalır, büyüye bilir ve hareket etmediği sürece belirti vermeyebilir. Çok kere yerinden oynayan veya bir darlıkta yolu tıkayan taşlar şiddetli ağrı ve idrar tutkunluğu gibi şikayetlere neden olurlar.

Taşın oluşunu kolaylaştıran faktörler arasında özelikle ürik asit tuzlarının meydana gelişinde idrarın asit oluşu, fosfat tuzlarında  ise alkali oluşu rol oynar. Kalsiyumlu taşların çok görülmesinin sebebi taşın çekirdeğini oluşturan maddeler üzerine kalsiyum tuzlarının kolayca çökmesidir.

Kan serumunda normal miktarda bulunan kalsiyum iyonu bazı hastalıklarda (Renal tubular asidoz, hipererparatiroidi, multiple miyelom, D hipervitaminozu, sarkoidoz, Cushing sendromu vb.) artar ve hiperkalemsi neden durumu meydana gelir. Kalsiyum metabolizmasına etki eden paratiroid hormonunun az veya çok salgılanması, bağırsaktan emilen kalsiyumun artması gibi bilinmeyen nedenler  de böbreklerde taş oluşabilir. Bazı taşların oluşabilmesini önlemek için bol su içmesi ve az tuz  alması tavsiye edilir ve diüretik ilaçlar (Esidrex) verilir.

Böbrek Taşı Nedir?

Böbrek taşınıncinsi ne olursa olsun belirtisi ağrı ve kanamadır. Çoğu zaman kaburganın altında biraz arkada şiddetli kolik tarzında bir ağrı ile başlar. Bulantı, kusma ve enfeksiyon başladığından ateş vardır. Ağrı bazen şiddetli olmayabilir, sadece bir ağırlık, gerginlik ve çekilme şeklinde hissedilir.

Tedavi için röntgen filmi gereklidir. Oksalat, fosfat, kalsiyum taşları X- ışınlarını geçirgen olmadıklarından direk batın graflisin de görülür. Ürat ve kısmen sistin taşları ile görülmeyebilir. Böbrek taşını tam olarak teşhis edebilmek için damardan verilen radyo-opakilaçlar (Urografin, urovison) arayıcılığıyla çekilen ve urografidenilen röntgen filmlerinden (intravenöz piyelografi) yararlanır. İdrar muayenesinden alyuvar görülmesi, kristallerin çok olması taş ihtimalini artırır.

Böbreklerden hareket ederek yola çıkan taşlar idrar yolunda mevcut üç darlığa takılarak hafif veya şiddetli bel ve kasık ağrılarına, gaz ve bulantı gibi şikayetlere ve idrarda kum görülmesine sebeb olurlar. Bu şekilde taş düşürmekte olan hastanın tedavisi için antispazmodik denilen ilaçlar (Baralgin, Buscopan, Palerol vb.)ağızdan verilmeli veya enjeksiyon şeklinde uygulanmalıdır. Ayrıca hastanın bol su içmesi önemli ve önerilir. Dakikadaki idrar miktarı 2ml’nin üstüne çıkarılınca yapılan ilaçla spazm çözülünce idrar yolu geniş ve sürekli açık kalan bir boru halini alacağından taşın idrar akımı ile birlikte mesaneye düşmesi ve oradan uretra yolu ile dışarıya atılması kolaylaşmış olur. Prostat hipertrofisi ve mesane divertikülü  olanlarda taş mesanede takılıp kalabilir. Mesane taşları uretra  dan içeri ye sokulan taş kırıcı aletlerle (litotrisi) ufaltılıp çıkarılabilir. Böbrek ve uretertaşları ise ancak operasyon ile alınabilir. Böbrek taşlarının komplikasyonları tıkanma, enfeksiyon ve nihayet biriken idrarın böbreği ve onun çalışmasını bozmasıdır. Geriye dönülmeyecek derecede genişlemiş ve çalışmaz hale gelmiş böbreği ameliyat ile çıkarmaktan yani nefrektomiyapmaktan başka çare kalmayabilir. Bu nedenle taş şikayeti olanlar doktora başvurup böbrek fonksiyonlarının yerinde olup olmadığını kontrol ettirmelidirler.